فنکوئل ها شامل اجزایی از جمله کویل و فن دمنده هوا هستند و بر اساس شکل ظاهری، محل نصب و نوع کاربری مورد نظر دارای انواع متنوع زمینی، دیواری، سقفی، کانالی و کاستی می باشند.

همچنین فنکوئل ها از نظر تعداد کویل های موجود در فنکوئل به دو گونه دو لوله ای و چهار لوله ای تقسیم می شوند.

فنکوئل های دو لوله ای در فصول بهار و پاییز که نوسانات دمایی رخ می دهد، به دلیل دارا بودن تنها یک کویل و دو لوله ورودی و برگشتی در سیستم توزیع آب خود، بر خلاف فنکوئل های چهار لوله ای که یک کویل گرمایشی و یک کویل سرمایشی و دو لوله ورودی و برگشتی آب گرم و دو لوله ورودی و برگشتی آب سرد دارند، امکان تأمین همزمان گرمایش و سرمایش درون فضاهای مختلف ساختمان را فراهم نمی کنند.

به طور کلی فن کویل­ ها در تمامی فصول سال به منظور تأمین گرمایش و سرمایش مورد نیاز فضاهایی که نیاز به تنظیم جداگانه دما دارند و لازم است که در آن ها از انتقال و جابجایی هوا و آلودگی بین فضاهای مختلف جلوگیری شود، مانند ساختمان­ های مسکونی، اداری، مراکز درمانی، هتل­ ها و… مورد استفاده قرار می گیرند.

هزینه پایین و تنوع ساختاری فنکوئل ها آن ها را به گزینه ای جذاب و قابل توجه برای خانه ها و آپارتمان ها تبدیل کرده است.

با این حال، فن کویل ها ممکن است بخشی از یک سیستم تهویه مطبوع باشند یا برای پشتیبانی سیستم های مجهز به هواساز به کار گرفته شوند تا نواحی ای که به کانال کشی سیستم تهویه مطبوع متصل نیست را پوشش دهند.
وظیفه هواساز نیز تهویه و توزیع هوا درون یک ساختمان به منظور دستیابی به شرایط آسایش داخلی ساکنان از نظر دما، رطوبت و فیلتراسیون هوا است.

به بیانی ساده، هواساز بخشی از یک سیستم تهویه مطبوع است که هوای تازه محیط را از بیرون وارد کرده، و با عبور هوا از فیلترها و کویل ها آن را پاکسازی نموده و گرم یا سرد می­کند و در نهایت از طریق کانال های هوادهی هوای تهویه شده و گرم یا سرد را درون ساختمان به گردش در می آورد.

هواساز شامل چندین جزء مانند موتور، فن دمنده هوا، کویل های گرمایشی و سرمایشی، فیلترهای هوا، دمپرها و… است و در انواع ایستاده یا افقی و روبروزن یا بالازن و یک منطقه ای یا چند منطقه ای تولید می شود.

هواساز باید به طور دقیق و متناسب با نیاز ساختمان محاسبه و طراحی شود تا بتوان اطمینان حاصل کرد که سیستم تهویه مطبوع کارکرد مؤثری دارد.

زیرا یک سیستم تهویه مطبوع ناکارآمد انرژی اضافی مصرف می کند و هزینه های بهره برداری ساختمان را افزایش می دهد.

علاوه بر این، سیستم تهویه مطبوع ناکارآمد ممکن است دچار خرابی شود، که منجر به مشکلات نگهداری شده و هزینه های مربوطه را بالا می برد.

چندین گزینه برای طراحی و ساختارهای قابل اجرا در هواساز وجود دارد که امکان ساختن یک هواساز بر اساس نیاز خاص ساختمان را فراهم می کند.

هواسازها معمولاً سیستم ­های کنترلی مختلفی برای بخش های مختلف موجود در ساختار خود دارند، به عنوان مثال ممکن است چندین سنسور دمایی، محرک (Actuator) و سنسور رطوبت داشته باشند.
مقایسه عملکرد فن کویل و هواساز

فنکوئل ­ها عموماً برای کنترل کردن دمای فضایی که در آن نصب می­ شوند مورد استفاده قرار می­ گیرند در حالی که هواسازها بخشی از یک سیستم بزرگتر هستند و علاوه بر دما، رطوبت، پاکیزگی و جابجایی هوا را نیز کنترل می نمایند.

هواسازها پیچیده­ تر از فنکوئل ها هستند و می ­توانند قسمت هایی برای رطوبت ­زنی و بازگرمایش داشته باشند. هواسازها همچنین اغلب به خنثی ­کننده ارتعاشات، محفظه ­های اختلاط، و سایر تجهیزات مجهز هستند و از آن جایی که هوا را از خارج به داخل ساختمان می ­آورند، دارای فیلترهایی در بخش ابتدایی خود هستند که باعث می ­شوند آلودگی ­ها و ذرات موجود در هوا، سایر بخش ­ها را آلوده ننماید.

در حالی که فن کویل به پیچیدگی و گستردگی هواساز نیست و قادر است بدون استفاده از کانال کشی هوا را درون یک محیط به گردش در بیاورد.

از سوی دیگر با توجه به ابعاد هواساز و گستردگی شبکه کانال های هوادهی، فرآیند نصب اولیه سیستم هواساز گسترده و هزینه بر است.

در مقابل فنکوئل ها بسیار کم هزینه تر از هواسازها هستند. همچنین می توان فنکوئل ها را در ساختارهای متنوع و متناسب با کاربری و محل مورد نظر خریداری نمود.

فن­ کویل ­ها تنها یک فن دارند، در حالی که هواسازها گاهاً از چندین فن استفاده می کنند. فن­ های هوادهی در هواسازها به طور معمول در انتهای هواساز یا جایی که کانال­ ها شروع می ­شوند، قرار دارند تا بتوان سایر اجزای متحرکی که بخشی از سیستم هستند را درون هواساز جا داد.

هواسازها معمولاً در زیرزمین، بالای پشت بام یا درون طبقات یک ساختمان با امکان تأمین هوای تازه از محیط قابل نصب هستند در حالی که فن کویل ها درون فضاهای داخلی ساختمان قرار می گیرند.

به همین دلیل سیستم های تهویه مطبوع مجهز به هواساز از فن کویل ها کم صدا تر هستند.

در ادامه مزایا و معایب فن کویل و هواساز به طور جداگانه مطرح می شوند.

مزایای فن کویل

دارای عملکرد سرمایشی و گرمایشی مناسب و قابلیت کنترل جداگانه دمای فضاهای مختلف در یک ساختمان
در مقایسه با سیستم های دارای کانال کشی مانند هواساز به فضای کمتری نیاز دارد.
به دلیل گستردگی انواع مختلف فن کویل از نظر شکل ظاهری و محل نصب (سقفی، زمینی، دیواری، کانالی و کاستی) برای تعیین موقعیت نصب از انعطاف پذیری بالایی برخوردار هستند.
مزیت های یک سیستم مرکزی گرمایشی و سرمایشی را دارد به علاوه اینکه امکان تفکیک مستقل بخش ها وجود دارد و می توان فن کویل های بدون استفاده موجود در فضاهای بدون سکنه ساختمان را در جهت کاهش مصرف انرژی خاموش کرد.
نصب فن کویل در مقایسه با سیستم های تهویه مطبوع مجهز به هواساز کم هزینه تر است.
انتقال حداقلی هوا و آلودگی از یک فضا به سایر فضاها
برای تغییر سیستم گرمایشی و سرمایشی موجود در یک ساختمان اغلب نصب لوله کشی ها و سیم کشی های مربوط به جایگزینی یک سیستم فن کویل آسان تر از نصب کانال های بزرگ مورد نیاز مربوط به جایگزینی سیستم های تمام هوا مانند هواسازها است.
قابلیت گرم یا سرد کردن فضاهای کوچک
مناسب برای اتصال به تجهیزات تبرید خورشیدی یا بازیاب حرارتی

معایب فن کویل

رخ دادن فرآیند تقطیر در فصل تابستان و به هنگام عبور آب سرد از درون کویل سرمایش
فن کویل ها باید به سینی های تقطیر و سیستم تخلیه ای که ضروری است به صورت منظم و متناوب تمیز و رفع گرفتگی شود مجهز باشند.
دفع مایعات تقطیر شده می تواند دشوار و پرهزینه باشد.
فن کویل معمولاً امکان تأمین هوای تازه ندارد (بجز فن کویل هایی که در مجاورت دیوارهای خارجی اجرا شده باشند).
دشوار بودن تمیزکاری کویل ها در فن کویل
فیلترهای به کار رفته در فن کویل کوچک و کم بازده هستند و برای جلوگیری از کاهش حجم هوای خروجی و افت بازدهی به شستشو یا تعویض مکرر نیاز دارند.

مزایای هواساز

امکان تصفیه هوا و تنظیم دما و رطوبت را فراهم می کند.
آلودگی های خارجی به دلیل تعبیه توری و فیلتر و اختلاف فشار اعمال شده به محیط داخلی وارد نمی شوند.
بهبود کیفیت هوای خروجی در مقایسه با فن کویل که هوا را تهویه نمی کند و فقط هوای محیط را به گردش در می آورد.
بالاتر بودن طول عمر کانال های هواساز (معمولاً بالای سقف کاذب نصب می شوند) در مقایسه با لوله های فن کویل (کف زمین اجرا می شوند و رطوبت موجود در محیط و زمین موجب پوسیدگی آن ها می شود)
در مناطق مرطوب در مقایسه با فن کویل عملکرد بهتری دارند.
امکان تنظیم دما و رطوبت در ساعات مختلف شبانه روز و توسط کاربر
آسان بودن تغییر وضعیت از حالت سرمایشی به گرمایشی به واسطه سیستم های کنترل خودکار
امکان نصب فیلترهای اضافه (فیلتر کاغذی، فیلتر نمدی، فیلتر کیسه ای و…) به منظور بالاتر بردن کیفیت و پاکیزگی هوای خروجی از هواساز
محدودیتی از نظر ابعاد و ظرفیت ندارند و قابل اجرا در فضاهای بزرگی مانند ساختمان های عمومی، بیمارستان ها، ساختمان های اداری و تجاری، سوله های بزرگ صنعتی، تالارها و رستوران ها، فروشگاه های بزرگ، مساجد و… هستند.

معایب هواساز

اجرای کانال های هوادهی هواساز به فضای زیادی نیاز دارد و فضای مفید داخل ساختمان را کاهش می دهد.

به دلیل آن که در زمان هایی که نیازی به گرمایش یا سرمایش نیست نیز به منظور تهویه هوا فعالیت می کند، مصرف الکتریسیته را افزایش می دهد.
دشوار بودن تنظیم دقیق میزان جریان هوا و تنظیم دمای هر فضا

در پایان نیز تفاوت های میان فن کویل و هواساز به طور خلاصه در جدول زیر بیان گردیده است.